Ekonomistler Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin Bloomberg HT-Habertürk yayınında yaptığı açıklamalara ait değerlendirmelerde bulundu.
Bloomberg HT yayınına katılan TEB Kıdemli Ekonomisti Okan Ertem şunları söz etti:
“En değerli mevzunun KGF imkanları olacağını düşünüyorum. Yarın açıklanacak olan pakette ihracat odaklı şirketlere ve KOBİ’lere uzun vadeli cazip bir kredi imkanı sunulacak. Faiz oranı olarak yüzde 16 konuşuluyordu. Alışılmış ayrıntıları açıklanmadı lakin mevcut durumda o vade için enflasyonun çok altında bir sayı. Zati kredi faizlerinin yüzde 25 civarında olduğu bir yerde ortalamada 1 yıl civarında çok düşük bir ticari kredi faizi olarak öne çıkıyor.
Bu daha çok ihracatçı tarafı hedefleyen bir eser. O yüzden direkt eski KGF’lerde olduğu kadar büyük bir kredi büyümesi yaratmaz fakat belirli bir ivme yaratır. Bence en değerli mevzu buydu. İkincisi ise altın konusuydu. O hususta en öne çıkan başlık yastık altındaki yaklaşık 5 bin ton yani 250 milyar doları bulan altın ölçüsünün bir kısmının evvel sisteme çekilmesi daha sonra Merkez Bankası rezervlerine katılması hedefiyle düzenlenen bir uygulama olacağını söyledi.
Baktığınız vakit şu anda Merkez Bankası rezervlerinde mecburî karşılıklar dahil 650 tona yakın altın var yani 38 milyar dolarında bir ölçüye denk geliyor. Bahsedilen programda 25 milyar dolarlık bir maksat var. 250 milyar dolarlık pazarın yüzde 10’u çekilmek isteniyor. Bu durumda Merkez Bankası rezervlerine orta vadede 25 milyar dolarlık bir katkı hedefleniyor. Bunlar rezervler açısından kıymetli ve olumlu.
“Enflasyonun düşüşü beklendiği kadar süratli olmayabilir”
Enflasyonun ilerleyen periyotlarda bu derece süratli düşmesini beklemek gerçek olmayabilir. Orada birkaç faktör var. Birincisi artan maliyetler ikincisi de büyüme. Büyüme olduğu sürece artan maliyetler tüketiciye yansıtılabilir ve anladığım kadarıyla bu yeni kredileri ve takviyelerin de ana maksatlarından biri biraz büyümeye takviye olmak. Dikkat ederseniz bu kadar negatif gerçek faiz olmasına karşın kredi büyümesi birebir süratte gitmiyor. Tüketici kredisinde koşullar daha ağır, ticari kredi tarafı da birebir süratte gitmiyor demek ki faizleri daha aşağıda belirlemek gerektiği düşünüldü. Birinci etapta bu durum olumsuz bir tesir yaratmaz lakin ilerleyen periyotlarda büyüme olduğu sürece krediyi alan üretici maliyetlerini tüketiciye yansıtabilir. Bu da enflasyonun düşme mümkünlüğünü azaltır münasebetiyle ilerleyen devirlerde de yüksek enflasyon görebilir. O yüzden ben yakın vadede düşüş olacağını pek düşünmüyorum. Merkez Bankası’nın varsayımlarında de yılın ikinci yarısında bir kırılma vardı. O kırılma tahminen yılın sonunda gerçekleşebilir lakin o da ileri bir tarihte olacaktır”
Şekerbank Başekonomisti Dr. Gülay Elif Yıldırım da şu yorumları yaptı:
Londra toplantısı çok değerliydi. Oradaki geri bildirimler Sayın Bakan tarafından aktarıldı. Genel olarak sonrasında biz de takip etmiştik. Orada âlâ bir toplantı geçmiş üzere görünüyor zira uzun vakittir gidilmiyordu. Yabancılarla bağ biraz kopmuş haldeydi ki Türkiye yabancı yatırıma muhtaçlığı olan bir ülke. Genel şartları tasarruf oranları ve genç nüfus üzere şartları düşündüğünüzde yabancılarla bir halde kontakt kurmamız gerekiyor. Doğal bu sıcak para manasında değil daha uzun vadeli yatırımlar manasında. Ancak geriye dönüş manasında bu birinci toplantıyı ben olumlu buldum. Geri kalan mevzular için Sayın Bakan ekonomistlerle yapılan toplantıyı çok net ve açık bir biçimde anlatmıştı.
Dış ticaret açığının nerdeyse tamamı güç ithalatından
Güç Türkiye’nin hem cari açığı hem de enflasyonu için sahiden çok değerli ki enflasyon tarafında TL’deki kıymet de değerli olduğundan ötürü biraz katlanarak da gelebiliyor. En son yaptığımız bir çalışmada gördük ki petrol fiyatlarında yaşanan yüzde 1 artış güç ithalatını yüzde 0,75 artırıyor. Hasebiyle çok önemli bir etken ve güç ithalatı toplamın yüzde 20’sini oluşturduğundan o tarafta da çok tesirli oluyor. Bu sene için baktığımızda dış ticaret açığımızın neredeyse tamamı güç ithalatından gelmiş üzere görünüyor. O manada doğal çok değerli yani petrol fiyatlarındaki gidişat hem cari açığı denetim etme ve cari fazla verme temalı yeni modelimizin başarısı manasında çok değerli. Şu an biz üretim yapımızı değiştirmiş değiliz. Bu türlü bir şeye giriştik fakat biraz gerisinden geliyor yapılması gerekenler. O manada biz petrol fiyatlarındaki yükselişin acısını maalesef çektik. Sayın Bakan burada da bir uzlaşma olabileceğini söyledi ki umarım olur zira bizim üzere güç ithal etmek zorunda kalan ülkeleri çok önemli etkiliyor. O bakımdan onun ne tarafa evrileceği aslında bizim cari açığımızı etkileyecek en kıymetli faktörlerden birisi.
“Kamu bankalarından önemli bir kredi genişlemesi göreceğiz”
Bir de 2022 yılında ihracat odaklı açıklanacak KGF’den kredi genişlemesi görmeyeceğiz ancak bunun haricinde kamu bankalarından önemli bir kredi genişlemesi göreceğiz. Münasebetiyle bu ticari krediler başta olmak üzere krediler dış ticaret yaratıp sonrasında bir cari açık yaratma potansiyeline sahipler. Kısa devir manasında konuşuyorum. 2022 yılında ödemeler istikrarına biraz daha temkinli yaklaşıyoruz. Enflasyon tarafında ise güç ve besin fiyatları bizim en değerli zahmetimiz. Bu durum çoğunlukla da bizim denetimimizin dışında. Sayın Bakan da aslında bunu toplantılarında tabir ediyor. Enflasyonu hallettik artık bitti bundan sonra bir sorun olmayacak bir yaklaşımı yok. 2023’ün sonlarında yanlışsız tek haneli sayıları hedeflediklerini söylüyor. Hasebiyle 2022 yılının hem enflasyon manasında hem ödemeler istikrarı manasında Sayın Bakan da güç geçeceğini söylüyor. Biz de bu biçimde düşünüyoruz. 2022 yılı biraz bu amaçların test edildiği bir yıl olacak diyebiliriz”