Toplumda görülme sıklığı giderek artsa da diyabet hakkındaki yanlış bilgiler, hastalığın teşhis ve tedavi sürecinde değerli aksamalara neden oluyor. Diyabetin sık görülmesine karşılık belirtilerinin gereğince bilinmediğine dikkat çeken Acıbadem Kayseri Hastanesi Endokrinoloji Uzmanı Doç. Dr. Yasin Şimşek, “Diyabet dünyada çok rastlanan bir hastalık cinsidir. Dünyada her 11 şahıstan birinin diyabete bağlı sorun yaşadığı biliniyor. Kalp, körlük, felç, böbrek yetmezliği ve organ kayıpları üzere önemli sonuçlara yol açabiliyor. Bu nedenle diyabete karşı önlem almaya çalışanlar kadar diyabet hastalarının da gerçek bildiği birçok yanlış var. Bu yanlışlar diyabete davetiye çıkardığı üzere, tıpkı vakitte diyabet hastalarının yanlışsız bir tedavi sürdürmesinde de olumsuz rol oynuyor. O nedenle, gerek korunmak gerekse tedavi sürecinde diyabet hakkında yanlışsız bilgi edinmek çok önemli” diye konuşuyor. Doç. Dr. Yasin Şimşek, diyabet hakkında yanlışsız bilinen 15 yanlışı anlatırken hastalık hakkında da detaylı bilgiler veriyor.
YANLIŞ: Diyabet, yalnızca çok şeker tüketenlerde olur
DOĞRUSU: Hiç şeker tüketmeyen bireylerin bile diyabet hastası olabileceğini vurgulayan Doç. Dr. Yasin Şimşek “Şeker hastalığı yani diyabet, karbonhidrat sisteminin yanında yağ ve protein metabolizmasını da ilgilendiren metabolik bir hastalıktır. Hastalığa yol açan pek çok etken vardır. Lakin sadece çok şeker yiyenlerin diyabet olacağı niyeti yanlıştır” hatırlatmasında bulunuyor.
YANLIŞ: Diyabet sırf obezlerde görülür
DOĞRUSU: Diyabet, sırf fazla yağ oranı olan bireylerde görülmez. Tip 2 diyabet hastalarında obezite oranı yüksektir. Lakin olağan kilolu birçok tip 2 diyabet hastası vardır. Diyabetin tip 1 ve tip 2 dışında da birçok alt tipi vardır. Bilhassa Mody dediğimiz genetik kökenli alt tiplerde hastalar obez olmadan da diyabet olur ve bu kümenin birden fazla obez değildir.
YANLIŞ: Anne baba diyabetli değilse çocuk da olmaz
DOĞRUSU: Ailede diyabet olması sonraki kuşakta bu hastalığa yatkınlık riskini artırıyor. Lakin anne babada diyabet olmaması çocukta da olmayacağı manasına gelmiyor. Günlük aktivite seviyesinin ve beslenme biçiminin 20-30 yıl evvel çok farklı. Bu farklılıklar nedeniyle eski jenerasyonlara dair bilgilerle yeni jenerasyonlar için yorumda bulunmak, o bilgileri referans almak hakikat olarak kabul edilmiyor.
YANLIŞ: Az yiyenler diyabet olmaz
DOĞRUSU: Az yemekle muhtaçlığa yönelik yemek ortasında fark vardır. Tıpkı vakitte kalorisine dikkat edilmeyen, boyut ve hacim olarak az görünen besinler bazen çok aşırı kalori içerebiliyor. Örneğin bir dilim pasta, bazen 3 farklı yemeğin bulunduğu bir öğüne denk kalori içerebilir. Bilinçsiz beslenme, diyabete davetiye çıkarabilir.
YANLIŞ: Zımnî şeker daha tehlikelidir!
DOĞRUSU: Halk ortasında “gizli şeker” olarak bilinen prediyabet, diyabete hakikat giden süreçte olağan kan şekeri pahası ile diyabet tanısı gerektiren kıymetler ortasındaki seviyesi söz ediyor. Bilinmeyen şekerin daha tehlikeli olduğu niyetinin yanlış olduğunu söz eden Doç. Dr. Yasin Şimşek, “Bazen zımnî şekerden korkup diyabetten korkmamak üzere durumlar yaşanıyor. Halbuki teşhis almış diyabet, zımnî şekere nazaran çok daha riskli bir durumdur” diye konuşuyor.
YANLIŞ: İlaçlar böbrekleri çürütüyor
DOĞRUSU: Diyabet tedavisinde kullanılan metformin içeren ilaçların böbrekleri çürüttüğü savıyla ilacı bırakmak tedavide büyük aksamalara yol açıyor. Bu ilaçların tedavide birinci seçenek olarak önerildiğini tabir eden Doç. Dr. Yasin Şimşek, “Özellikle Tip 2 diyabet tanısı alan hastaların çabucak hemen tamamına yakını bu ilaçları kullanmaktadır. Denetimsiz diyabet nedeniyle böbrek yetmezliği gelişenler hastalarda metformin suçlanıyor. Burada kıymetli olan nokta şu ki metformin, aktik asidoz riskinden ötürü belirli derecede böbrek yetmezliği olan hastaya verilmez lakin bu ilacın kendisi böbrek yetmezliğine yol açmaz” diye bilgi veriyor.
YANLIŞ: İnsülin desteği, hastalıkta sona gelindiğinin göstergesidir
DOĞRUSU: Geçmiş yıllarda insülin desteği yapmak diyabet tedavisinde en sona saklanan bir seçenekti. Şimdilerde bilhassa kullanımı daha kolay ve aktifliği yüksek insülinlerin piyasaya çıkmasıyla birtakım hastalarda Tip 2 diyabet tedavisinin birinci seçeneği olarak da kullanılabiliyor.
YANLIŞ: İnsülin tedavisi bağımlılık yapar
DOĞRUSU: İnsülin bağımlılık yapan bir ilaç değildir. Bedenimizde üretilen ve var olan bir hormondur. Diyabet hastalarında insülin rezervinin azalması ve gelişen insülin direnci nedeniyle bu hormonun dışarıdan desteğine muhtaçlık duyulduğunu kaydeden Doç. Dr. Yasin Şimşek, bilhassa uzun yıllardır diyabetli olan hastalarda insülinin ömür uzunluğu kullanıldığını söz ediyor.
YANLIŞ: Göbekten yapılan insilün iğnesi, göbek bölgesinde yağlanma yapar
DOĞRUSU: İnsülinin göbek etrafından yapılmasının göbekte yağ dokusu artışına ve göbekte büyümeye neden olduğu inancının hakikat olmadığını anlatan Doç. Dr. Yasin Şimşek, “İnsülin, cilt altı yağ dokuya yapılır. Nadiren yağ dokuda artış ya da azalma yaşanır. İnsülini göbekten yapmak karın bölgesinde kilo artışına yol açmaz” diye konuşuyor.
YANLIŞ: İnsülin kesinlikle buzdolabında saklanmalıdır
DOĞRUSU: “İnsülinin buzdolabında saklanması gerektiğine dair yanlış bilgi hastaların insülinlerini yanlarında taşımaktan çekinmelerine ve tedavilerini aksamasına neden oluyor” diyen Doç. Dr. Yasin Şimşek, insülinlerin oda sıcaklığında (22-24 derece), direkt güneş görmeyen bir ortamda bir ay bozulmadan saklanabileceğini anlatıyor.
YANLIŞ: Kimi besinler, insülin yerine geçer
DOĞRUSU: İnsülin besinlerde bulunan bir unsur değildir. Yalnızca pankreas tarafından üretilen bir hormondur. Protein yapıda üretilir bu nedenle ağızdan alındığında mide asidini geçemez o nedenle subkutan yolla kullanılmaktadır. Evvelden sığırdan yahut domuzdan elde edilirken artık rekombinant teknoloji ile insan insülini olarak elde edilmektedir.
YANLIŞ: Çok şeker düşüklüğünde şekerli her besin çabucak şekeri yükseltir
DOĞRUSU: Saf şeker içiren besinler, hipoglisemi (kanda şeker seviyesinin düşük olması) durumunda şekeri süratle yükseltir. Bilhassa çikolata üzere yağ içeren besinlerin içendeki şeker ise yavaş emildiğinden kandaki şeker seviyesini da daha yavaş düzeltir. Kan şekerinin süratle yükselmesi için çay şekeri ya da çay şekerli şerbet üzere içecekler alınmalıdır.
YANLIŞ: Diyabet hastalığı bedene ziyan vermez
DOĞRUSU: Kan şekeri yüksekliğinin hissedilmemesi, diyabet hastalığının bedene ziyan vermediği manasına gelmiyor. Tip 2 diyabette kan şekeri seviyesi yavaş yavaş yükseldiği için hastanın bedenini bu duruma alışıyor ve şeker seviyesi çok yükselse bile önemli bir şikâyete yol açmaz. Hastaların bu nedenle tedavilerini aksatabildiğini söz eden Doç. Dr. Yasin Şimşek, “Yüksek kan şekeri kıymetleri rastgele bir önemli bulguya yol açmasa bile damarlar üzerindeki olumsuz tesiri sürmektedir” ikazında bulunuyor.
YANLIŞ: Diyabet, çağdaş ömür hastalığıdır
DOĞRUSU: Diyabet eski bir hastalıktır. Antik mısır ve yunan tarihinde de diyabet hastalığının özelliklerinin geçtiği kayıtlar bulunmaktadır. Şeker hastalığı ile ilgili en erken kayıtlar M.Ö. 1500’lü yıllara ilişkin bir papirüste bulunmuştur. M.S. 5. 6. yüzyıllarda Hintli hekimler tarafından diyabetin iki formu olduğu bildirilmiştir. Diabetes sözü birinci sefer Kapadokya’da M.S. 2. yüzyılda Arateus tarafından kullanılmıştır. Arateus şeker hastalığını idrar ölçüsünde artma, çok susama ve kilo kaybının olduğu bir hastalık olarak tanımlamıştır.
YANLIŞ: Diyabetliler spordan uzak durmalı
DOĞRUSU: Tersine şuurlu yapılan spor, diyabet hastalarının faydasınadır. Zira tertipli spor yapan diyabetlilerde insülin gereksinimi düşer, insülin direnci varsa, azalma görülür ya da ortadan kalkar. Lakin dikkat! Diyabet hastalarının aç karnına spor yapmaması gerekiyor. Ayrıyeten spor öncesi ve sonrası kan şekerine bakması gereklidir. Bu ölçümlerde muhakkak bir düşüş varsa, orta bir öğün elenerek dengelenebilir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı