En sık vefata neden olan kanserler ortasında yer alsa da
Kolon, kalınbağırsak sindirim sisteminin son kısmını oluşturuyor. Kolon kanseri ülkemizde en sık görülen kanserler ortasında 3. sırada yer alıyor. Dünyada her yıl 2 milyon, ülkemizde de yaklaşık 20 bin kişi kolon kanseri tanısı alıyor. Dahası yanılgılı beslenme alışkanlıklarının ve obezitenin giderek yaygınlaşması nedeniyle son yıllarda görülme sıklığı 50 yaş altındaki bireylerde giderek artıyor. Erken devirde çabucak hiçbir belirti vermemesi nedeniyle en çok ömür kaybına neden olan kanser cinslerinden biri olan kolon kanseri aslında sistemli yapılan kolonoskopi taramasıyla önlenebiliyor. Ayrıyeten kanser oluşsa dahi erken teşhis sayesinde hastada büsbütün düzgünleşme sağlanabiliyor. Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Fatih Oğuz Lider, risk faktörü olmayan kişilerinhiçbir yakınması olmasa bile 45 yaşından itibaren her 5-10 yılda bir kolonoskopi yaptırmaları gerektiğini belirterek,“Ailesinde kolon kanseri hikayesi olan bireylerin ise tarama programına daha erken yaşlarda başlamaları gerekebiliyor. Yakın akrabalarında kolon kanseri tespit edilen şahıslar, akrabasının teşhis aldığı yaştan 10 yıl çıkartarak kendilerinin kolon kanseri taramasına başlama yaşını tespit edebilirler” diyor. Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Fatih Oğuz Başkan, Kolon Kanseri Farkındalık Ayı kapsamında, kolon kanseri riskini artıran 10 etkeni anlattı, kıymetli ikazlar ve tekliflerde bulundu.
Aile hikayesi
Aile hikayesi kolon kanserinin risk faktörleri ortasında birinci sıralarda yer alıyor. Kolon kanseri teşhisi konulan hastaların yüzde 20’sinde genetik geçiş kelam konusu oluyor. Bu nedenle ailesinde kolon kanseri hastası olanlar kendi tarama programları konusunda çok daha ihtimamlı olmalılar.
İleri yaş
İleri yaş kolon kanserinin değerli risk faktörleri ortasında yer alıyor. O denli ki kolon kanseri tanısı konulan hastaların yüzde 90’ından fazlası 40 yaş üzerinde oluyor ve bu yaştan itibaren kolon kanserine yakalanma riski her 10 yılda bir ikiye katlanarak artıyor.
Kolon polipleri
Kolonu örten tabakanın büyüyerek bağırsak kanalına çıkıntı yapması ‘kolon polipleri’ olarak isimlendiriliyor. Yapılan çok sayıda çalışmaya nazaran; kolon kanserinin yüzde 90-95’inden, ilerleyen yaşla birlikte görülme sıklığı artan kolon polipleri sorumlu oluyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Fatih Oğuz Başkan, yeterli huylu tümörler olan poliplerin yüzde 10-20’sinin yaklaşık 10 yılda kansere dönüştüğü ikazında bulunarak, “Genellikle kanserleşmeden evvel rastgele bir yakınmaya yol açmadıkları için ‘gizli tehlike’ olarak isimlendirdiğimiz polipler nizamlı yapılan kolonoskopi taramaları sayesinde tespit edilip, çıkartılabiliyor. Böylelikle kansere dönüşmeleri önlenebiliyor” diyor.
Liften yoksul beslenmek
Yanılgılı beslenme alışkanlığı kolon kanseri oluşumunda değerli bir risk faktörü. Bilhassa lif istikametinden varlıklı olan zerzevat ve meyve üzere besinlerin az tüketilmesi kolon kanserine adeta davetiye çıkartıyor. Bol meyve ve zerzevat içeren diyet sayesinde kabızlık önleniyor ve kolon hücrelerinin kanserojenlere maruziyeti azalıyor. Bunun yanı sıra yüksek fiberli diyetler bağırsak içindeki faydalı bakterilerin birtakım kimyasallar üretmelerine yardımcı olarak kanserin gelişme riskini azaltıyor. Münasebetiyle kolon kanserinden korunmak için liften güçlü besinler sofrada tertipli olarak yer almalı.
Mangal alışkanlığı
Uzmanlar her fırsatta mangalda pişen etin kolon kanseri riskini arttırdığı konusunda ikazda bulunuyorlar. Bunun nedeni ise ateşe direkt maruz kalan etlerde heterosiklik amin ve polisiklik aromatik hidrokarbon denilen kimyasalların açığa çıkması. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Fatih Oğuz Başkan,bu kimyasalların kolon kanseri riskini artırdığını hatırlatarak, “Bu nedenle etin ateşe en az 15 cm’den uzak arada olmasına dikkat edilmeli. Ayrıyeten etin dumanla temas etmesi de kanser riskini arttırıyor”
Sigara ve alkol
Yapılan bilimsel çalışmalar, sigara ve alkol kullanımının pek çok kanserin yanı sıra kolon kanseri açısından da önemli bir risk faktörü olduğunu ortaya koyuyor. Yapılan bir araştırmada; sigara içenlerin kolon kanserine yakalanma risklerinin içmeyenlere nazaran 18 kat daha fazla olduğu ortaya kondu. Yapılan çok sayıda araştırma da günde 50 ml yahut daha fazla alkol tüketen bireylerde kolon kanserinin hiç içmeyenlerle kıyaslandığında 1.5 kat arttığı tespit edildi.
Obezite
Çağımızın kıymetli bir sorunu olan obezite pek çok hastalığın yanı sıra kolon kanseri riskini yüzde 50 oranında yükseltiyor. Obezite, insülin/IGF-1 ve kandaki iltihap hormonlarını arttırarak kanserin gelişmesini kolaylaştırıyor. Ayrıyeten obezite hastalarında berbat beslenme alışkanlığı daha fazla görülüyor.
İşlenmiş et eserleri
Salam, sucuk, sosis ve pastırma üzere işlenmiş et eserleri kanserojen besinler ortasında yer alıyor. Bunların yanı sıra kırmızı et tüketiminde çoka kaçmak da bilhassa kolon kanseri riskini artırıyor.
Kimi iltihabi hastalıklar
İltihaplı bağırsak hastalıkları olan ülseratif kolit ve Crohn hastalığı kolon kanseri riskini arttıran etkenlerden. Hastalık teşhisinden 5 yıl sonra kanser riskindeki artış bariz seviyeye ulaşıyor. Bu nedenle iltihabın baskılanması ve durdurulması büyük ehemmiyet taşıyor.
Hareketsiz hayat
Hareketsiz hayat; obezite ve birçok kanserle birlikte kolon kanseri riskini arttırıyor. O denli ki kolon kanseri riski yüzde 30 oranında yükseliyor. Yaşınıza uygun bir programla haftada 2 gün idman yapmanız, kalp-damar hastalıklarıyla birlikte kanser riskini de azaltıyor.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı